ΙΛΙΑΔΟΣ Τ

αὐτὰρ ὁ ἐν μεγάρῳ ὑπελείπετο δῖος Ὀδυσσεύς,

μνηστήρεσσι φόνον σὺν Ἀθήνῃ μερμηρίζων:

αἶψα δὲ Τηλέμαχον ἔπεα πτερόεντα προσηύδα:

Τηλέμαχε, χρὴ τεύχε᾽ ἀρήϊα κατθέμεν εἴσω

πάντα μάλ᾽: αὐτὰρ μνηστῆρας μαλακοῖς ἐπέεσσι

παρφάσθαι, ὅτε κέν σε μεταλλῶσιν ποθέοντες:

‘ἐκ καπνοῦ κατέθηκ᾽, ἐπεὶ οὐκέτι τοῖσιν ἐῴκει

οἷά ποτε Τροίηνδε κιὼν κατέλειπεν Ὀδυσσεύς,

ἀλλὰ κατῄκισται, ὅσσον πυρὸς ἵκετ᾽ ἀϋτμή.

πρὸς δ᾽ ἔτι καὶ τόδε μεῖζον ἐνὶ φρεσὶν ἔβαλε δαίμων

μή πως οἰνωθέντες, ἔριν στήσαντες ἐν ὑμῖν,

ἀλλήλους τρώσητε καταισχύνητέ τε δαῖτα

καὶ μνηστύν: αὐτὸς γὰρ ἐφέλκεται ἄνδρα σίδηρος.

ὣς φάτο, Τηλέμαχος δὲ φίλῳ ἐπεπείθετο πατρί,

ἐκ δὲ καλεσσάμενος προσέφη τροφὸν Εὐρύκλειαν:

μαῖ᾽, ἄγε δή μοι ἔρυξον ἐνὶ μεγάροισι γυναῖκας,

ὄφρα κεν ἐς θάλαμον καταθείομαι ἔντεα πατρὸς

καλά, τά μοι κατὰ οἶκον ἀκηδέα καπνὸς ἀμέρδει

πατρὸς ἀποιχομένοιο: ἐγὼ δ᾽ ἔτι νήπιος ἦα.

νῦν δ᾽ ἐθέλω καταθέσθαι, ἵν᾽ οὐ πυρὸς ἵξετ᾽ ἀϋτμή.

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε φίλη τροφὸς Εὐρύκλεια:

‘αἲ γὰρ δή ποτε, τέκνον, ἐπιφροσύνας ἀνέλοιο

οἴκου κήδεσθαι καὶ κτήματα πάντα φυλάσσειν.

ἀλλ᾽ ἄγε, τίς τοι ἔπειτα μετοιχομένη φάος οἴσει;

δμῳὰς δ᾽ οὐκ εἴας προβλωσκέμεν, αἵ κεν ἔφαινον.

τὴν δ᾽ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα:

‘ξεῖνος ὅδ᾽: οὐ γὰρ ἀεργὸν ἀνέξομαι ὅς κεν ἐμῆς γε

χοίνικος ἅπτηται, καὶ τηλόθεν εἰληλουθώς.

ὣς ἄρ᾽ ἐφώνησεν, τῇ δ᾽ ἄπτερος ἔπλετο μῦθος.

κλήϊσεν δὲ θύρας μεγάρων εὖ ναιεταόντων.

τὼ δ᾽ ἄρ᾽ ἀναΐξαντ᾽ Ὀδυσεὺς καὶ φαίδιμος υἱὸς

ἐσφόρεον κόρυθάς τε καὶ ἀσπίδας ὀμφαλοέσσας

ἔγχεά τ᾽ ὀξυόεντα: πάροιθε δὲ Παλλὰς Ἀθήνη,

χρύσεον λύχνον ἔχουσα, φάος περικαλλὲς ἐποίει.

δὴ τότε Τηλέμαχος προσεφώνεεν ὃν πατέρ᾽ αἶψα:

ὦ πάτερ, ἦ μέγα θαῦμα τόδ᾽ ὀφθαλμοῖσιν ὁρῶμαι.

ἔμπης μοι τοῖχοι μεγάρων καλαί τε μεσόδμαι,

εἰλάτιναί τε δοκοί, καὶ κίονες ὑψόσ᾽ ἔχοντες

φαίνοντ᾽ ὀφθαλμοῖς ὡς εἰ πυρὸς αἰθομένοιο.

ἦ μάλα τις θεὸς ἔνδον, οἳ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσι.

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

‘σίγα καὶ κατὰ σὸν νόον ἴσχανε μηδ᾽ ἐρέεινε:

αὕτη τοι δίκη ἐστὶ θεῶν, οἳ Ὄλυμπον ἔχουσιν.

ἀλλὰ σὺ μὲν κατάλεξαι, ἐγὼ δ᾽ ὑπολείψομαι αὐτοῦ,

ὄφρα κ᾽ ἔτι δμῳὰς καὶ μητέρα σὴν ἐρεθίζω:

ἡ δέ μ᾽ ὀδυρομένη εἰρήσεται ἀμφὶς ἕκαστα.

ὣς φάτο, Τηλέμαχος δὲ διὲκ μεγάροιο βεβήκει

κείων ἐς θάλαμον, δαΐδων ὕπο λαμπομενάων,

ἔνθα πάρος κοιμᾶθ᾽, ὅτε μιν γλυκὺς ὕπνος ἱκάνοι:

ἔ νθ᾽ ἄρα καὶ τότ᾽ ἔλεκτο καὶ Ἠῶ δῖαν ἔμιμνεν.

αὐτὰρ ὁ ἐν μεγάρῳ ὑπελείπετο δῖος Ὀδυσσεύς,

μνηστήρεσσι φόνον σὺν Ἀθήνῃ μερμηρίζων.

ἡ δ᾽ ἴεν ἐκ θαλάμοιο περίφρων Πηνελόπεια,

Ἀρτέμιδι ἰκέλη ἠὲ χρυσέῃ Ἀφροδίτῃ.

τῇ παρὰ μὲν κλισίην πυρὶ κάτθεσαν, ἔνθ᾽ ἄρ᾽ ἐφῖζε,

δινωτὴν ἐλέφαντι καὶ ἀργύρῳ: ἥν ποτε τέκτων

ποίησ᾽ Ἰκμάλιος, καὶ ὑπὸ θρῆνυν ποσὶν ἧκε

προσφυέ᾽ ἐξ αὐτῆς, ὅθ᾽ ἐπὶ μέγα βάλλετο κῶας.

ἔνθα καθέζετ᾽ ἔπειτα περίφρων Πηνελόπεια.

ἦλθον δὲ δμῳαὶ λευκώλενοι ἐκ μεγάροιο.

αἱ δ᾽ ἀπὸ μὲν σῖτον πολὺν ᾕρεον ἠδὲ τραπέζας

καὶ δέπα, ἔνθεν ἄρ᾽ ἄνδρες ὑπερμενέοντες ἔπινον:

πῦρ δ᾽ ἀπὸ λαμπτήρων χαμάδις βάλον, ἄλλα δ᾽ ἐπ᾽ αὐτῶν

νήησαν ξύλα πολλά, φόως ἔμεν ἠδὲ θέρεσθαι.

δ᾽ Ὀδυσῆ᾽ ἐνένιπε Μελανθὼ δεύτερον αὖτις:

‘ξεῖν᾽, ἔτι καὶ νῦν ἐνθάδ᾽ ἀνιήσεις διὰ νύκτα

δινεύων κατὰ οἶκον, ὀπιπεύσεις δὲ γυναῖκας;

ἀλλ᾽ ἔξελθε θύραζε, τάλαν, καὶ δαιτὸς ὄνησο:

ἢ τάχα καὶ δαλῷ βεβλημένος εἶσθα θύραζε.

τὴν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

‘δαιμονίη, τί μοι ὧδ᾽ ἐπέχεις κεκοτηότι θυμῷ;

ἦ ὅτι δὴ ῥυπόω, κακὰ δὲ χροῒ εἵματα εἷμαι,

πτωχεύω δ᾽ ἀνὰ δῆμον; ἀναγκαίη γὰρ ἐπείγει.

τοιοῦτοι πτωχοὶ καὶ ἀλήμονες ἄνδρες ἔασι

καὶ γὰρ ἐγώ ποτε οἶκον ἐν ἀνθρώποισιν ἔναιον

ὄλβιος ἀφνειὸν καὶ πολλάκι δόσκον ἀλήτῃ,

τοίῳ ὁποῖος ἔοι καὶ ὅτευ κεχρημένος ἔλθοι:

ἦσαν δὲ δμῶες μάλα μυρίοι, ἄλλα τε πολλὰ

οἷσίν τ᾽ εὖ ζώουσι καὶ ἀφνειοὶ καλέονται.

ἀλλὰ Ζεὺς ἀλάπαξε Κρονίων: ἤθελε γάρ που:

τῷ νῦν μήποτε καὶ σύ, γύναι, ἀπὸ πᾶσαν ὀλέσσῃς

ἀγλαΐην, τῇ νῦν γε μετὰ δμῳῇσι κέκασσαι:

μή πώς τοι δέσποινα κοτεσσαμένη χαλεπήνῃ,

ἢ Ὀδυσεὺς ἔλθῃ: ἔτι γὰρ καὶ ἐλπίδος αἶσα.

εἰ δ᾽ ὁ μὲν ὣς ἀπόλωλε καὶ οὐκέτι νόστιμός ἐστιν,

ἀλλ᾽ ἤδη παῖς τοῖος Ἀπόλλωνός γε ἕκητι,

Τηλέμαχος: τὸν δ᾽ οὔ τις ἐνὶ μεγάροισι γυναικῶν

λήθει ἀτασθάλλουσ᾽, ἐπεὶ οὐκέτι τηλίκος ἐστίν.

ὣς φάτο, τοῦ δ᾽ ἤκουσε περίφρων Πηνελόπεια,

ἀμφίπολον δ᾽ ἐνένιπεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζε:

πάντως, θαρσαλέη, κύον ἀδεές, οὔ τί με λήθεις

ἔρδουσα μέγα ἔργον, ὃ σῇ κεφαλῇ ἀναμάξεις:

πάντα γὰρ εὖ ᾔδησθ᾽, ἐπεὶ ἐξ ἐμεῦ ἔκλυες αὐτῆς

ὡς τὸν ξεῖνον ἔμελλον ἐνὶ μεγάροισιν ἐμοῖσιν

ἀμφὶ πόσει εἴρεσθαι, ἐπεὶ πυκινῶς ἀκάχημαι.

ἦ ῥα καὶ Εὐρυνόμην ταμίην πρὸς μῦθον ἔειπεν:

‘Εὐρυνόμη, φέρε δὴ δίφρον καὶ κῶας ἐπ᾽ αὐτοῦ,

ὄφρα καθεζόμενος εἴπῃ ἔπος ἠδ᾽ ἐπακούσῃ

ὁ ξεῖνος ἐμέθεν: ἐθέλω δέ μιν ἐξερέεσθαι.

ὣς ἔφαθ᾽, ἡ δὲ μάλ᾽ ὀτραλέως κατέθηκε φέρουσα

δίφρον ἐΰξεστον καὶ ἐπ᾽ αὐτῷ κῶας ἔβαλλεν:

ἔνθα καθέζετ᾽ ἔπειτα πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς.

τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε περίφρων Πηνελόπεια:

ξεῖνε, τὸ μέν σε πρῶτον ἐγὼν εἰρήσομαι αὐτή:

τίς πόθεν εἶς ἀνδρῶν; πόθι τοι πόλις ἠδὲ τοκῆες;

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

‘ὦ γύναι, οὐκ ἄν τίς σε βροτῶν ἐπ᾽ ἀπείρονα γαῖαν

νεικέοι: ἦ γάρ σευ κλέος οὐρανὸν εὐρὺν ἱκάνει,

ὥς τέ τευ ἢ βασιλῆος ἀμύμονος, ὅς τε θεουδὴς

ἀνδράσιν ἐν πολλοῖσι καὶ ἰφθίμοισιν ἀνάσσων

εὐδικίας ἀνέχῃσι, φέρῃσι δὲ γαῖα μέλαινα

πυροὺς καὶ κριθάς, βρίθῃσι δὲ δένδρεα καρπῷ,

τίκτῃ δ᾽ ἔμπεδα μῆλα, θάλασσα δὲ παρέχῃ ἰχθῦς

ἐξ εὐηγεσίης, ἀρετῶσι δὲ λαοὶ ὑπ᾽ αὐτοῦ.

τῷ ἐμὲ νῦν τὰ μὲν ἄλλα μετάλλα σῷ ἐνὶ οἴκῳ,

μηδ᾽ ἐμὸν ἐξερέεινε γένος καὶ πατρίδα γαῖαν,

μή μοι μᾶλλον θυμὸν ἐνιπλήσῃς ὀδυνάων

μνησαμένῳ μάλα δ᾽ εἰμὶ πολύστονος: οὐδέ τί με χρὴ

οἴκῳ ἐν ἀλλοτρίῳ γοόωντά τε μυρόμενόν τε

ἧσθαι, ἐπεὶ κάκιον πενθήμεναι ἄκριτον αἰεί:

μή τίς μοι δμῳῶν νεμεσήσεται, ἠὲ σύ γ᾽ αὐτή,

φῇ δὲ δακρυπλώειν βεβαρηότα με φρένας οἴνῳ.

τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα περίφρων Πηνελόπεια:

‘ξεῖν᾽, ἦ τοι μὲν ἐμὴν ἀρετὴν εἶδός τε δέμας τε

ὤλεσαν ἀθάνατοι, ὅτε Ἴλιον εἰσανέβαινον

Ἀργεῖοι, μετὰ τοῖσι δ᾽ ἐμὸς πόσις ᾖεν Ὀδυσσεύς

εἰ κεῖνός γ᾽ ἐλθὼν τὸν ἐμὸν βίον ἀμφιπολεύοι,

μεῖζον κε κλέος εἴη ἐμὸν καὶ κάλλιον οὕτως.

νῦν δ᾽ ἄχομαι: τόσα γάρ μοι ἐπέσσευεν κακὰ δαίμων.

ὅσσοι γὰρ νήσοισιν ἐπικρατέουσιν ἄριστοι,

Δουλιχίῳ τε Σάμῃ τε καὶ ὑλήεντι Ζακύνθῳ,

οἵ τ᾽ αὐτὴν Ἰθάκην εὐδείελον ἀμφινέμονται,

οἵ μ᾽ ἀεκαζομένην μνῶνται, τρύχουσι δὲ οἶκον.

τῷ οὔτε ξείνων ἐμπάξομαι οὔθ᾽ ἱκετάων

οὔτε τι κηρύκων, οἳ δημιοεργοὶ ἔασιν:

ἀλλ᾽ Ὀδυσῆ ποθέουσα φίλον κατατήκομαι ἦτορ.

οἱ δὲ γάμον σπεύδουσιν: ἐγὼ δὲ δόλους τολυπεύω.

φᾶρος μέν μοι πρῶτον ἐνέπνευσε φρεσὶ δαίμων,

στησαμένῃ μέγαν ἱστόν, ἐνὶ μεγάροισιν ὑφαίνειν,

λεπτὸν καὶ περίμετρον: ἄφαρ δ᾽ αὐτοῖς μετέειπον:

κοῦροι, ἐμοὶ μνηστῆρες, ἐπεὶ θάνε δῖος Ὀδυσσεύς,

μίμνετ᾽ ἐπειγόμενοι τὸν ἐμὸν γάμον, εἰς ὅ κε φᾶρος

ἐκτελέσω—μή μοι μεταμώνια νήματ᾽ ὄληται—

Λαέρτῃ ἥρωϊ ταφήϊον, εἰς ὅτε κέν μιν

μοῖρ᾽ ὀλοὴ καθέλῃσι τανηλεγέος θανάτοιο:

μή τίς μοι κατὰ δῆμον Ἀχαιϊάδων νεμεσήσῃ,

αἴ κεν ἄτερ σπείρου κεῖται πολλὰ κτεατίσσας.

ὣς ἐφάμην, τοῖσιν δ᾽ ἐπεπείθετο θυμὸς ἀγήνωρ.

ἔνθα καὶ ἠματίη μὲν ὑφαίνεσκον μέγαν ἱστόν,

νύκτας δ᾽ ἀλλύεσκον, ἐπεὶ δαΐδας παραθείμην.

ὣς τρίετες μὲν ἔληθον ἐγὼ καὶ ἔπειθον Ἀχαιούς:

ἀλλ᾽ ὅτε τέτρατον ἦλθεν ἔτος καὶ ἐπήλυθον ὧραι,

μηνῶν φθινόντων, περὶ δ᾽ ἤματα πόλλ᾽ ἐτελέσθη,

καὶ τότε δή με διὰ δμῳάς, κύνας οὐκ ἀλεγούσας,

εἷλον ἐπελθόντες καὶ ὁμόκλησαν ἐπέεσσιν.

ὣς τὸ μὲν ἐξετέλεσσα, καὶ οὐκ ἐθέλουσ᾽, ὑπ᾽ ἀνάγκης:

νῦν δ᾽ οὔτ᾽ ἐκφυγέειν δύναμαι γάμον οὔτε τιν᾽ ἄλλην

μῆτιν ἔθ᾽ εὑρίσκω: μάλα δ᾽ ὀτρύνουσι τοκῆες

γήμασθ᾽, ἀσχαλάᾳ δὲ πάϊς βίοτον κατεδόντων,

γιγνώσκων: ἤδη γὰρ ἀνὴρ οἶός τε μάλιστα

οἴκου κήδεσθαι, τῷ τε Ζεὺς κῦδος ὀπάζει.

ἀλλὰ καὶ ὥς μοι εἰπὲ τεὸν γένος, ὁππόθεν ἐσσί.

οὐ γὰρ ἀπὸ δρυός ἐσσι παλαιφάτου οὐδ᾽ ἀπὸ πέτρης.

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος,

οὐκέτ᾽ ἀπολλήξεις τὸν ἐμὸν γόνον ἐξερέουσα;

ἀλλ᾽ ἔκ τοι ἐρέω: ἦ μέν μ᾽ ἀχέεσσί γε δώσεις

πλείοσιν ἢ ἔχομαι: ἡ γὰρ δίκη, ὁππότε πάτρης

ἧς ἀπέῃσιν ἀνὴρ τόσσον χρόνον ὅσσον ἐγὼ νῦν,

πολλὰ βροτῶν ἐπὶ ἄστε᾽ ἀλώμενος, ἄλγεα πάσχων:

ἀλλὰ καὶ ὣς ἐρέω ὅ μ᾽ ἀνείρεαι ἠδὲ μεταλλᾷς.

Κρήτη τις γαῖ᾽ ἔστι, μέσῳ ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ,

καλὴ καὶ πίειρα, περίρρυτος: ἐν δ᾽ ἄνθρωποι

πολλοί, ἀπειρέσιοι, καὶ ἐννήκοντα πόληες.

ἄλλη δ᾽ ἄλλων γλῶσσα μεμιγμένη: ἐν μὲν Ἀχαιοί,

ἐν δ᾽ Ἐτεόκρητες μεγαλήτορες, ἐν δὲ Κύδωνες,

Δωριέες τε τριχάϊκες δῖοί τε Πελασγοί.

τῇσι δ᾽ ἐνὶ Κνωσός, μεγάλη πόλις, ἔνθα τε Μίνως

ἐννέωρος βασίλευε Διὸς μεγάλου ὀαριστής,

πατρὸς ἐμοῖο πατήρ, μεγαθύμου Δευκαλίωνος

Δευκαλίων δ᾽ ἐμὲ τίκτε καὶ Ἰδομενῆα ἄνακτα:

ἀλλ᾽ ὁ μὲν ἐν νήεσσι κορωνίσιν Ἴλιον ἴσω

ᾤχεθ᾽ ἅμ᾽ Ἀτρείδῃσιν, ἐμοὶ δ᾽ ὄνομα κλυτὸν Αἴθων,

ὁπλότερος γενεῇ: ὁ δ᾽ ἄρα πρότερος καὶ ἀρείων.

ἔνθ᾽ Ὀδυσῆα ἐγὼν ἰδόμην καὶ ξείνια δῶκα.

καὶ γὰρ τὸν Κρήτηνδε κατήγαγεν ἲς ἀνέμοιο,

ἱέμενον Τροίηνδε παραπλάγξασα Μαλειῶν:

στῆσε δ᾽ ἐν Ἀμνισῷ, ὅθι τε σπέος Εἰλειθυίης,

ἐν λιμέσιν χαλεποῖσι, μόγις δ᾽ ὑπάλυξεν ἀέλλας.

αὐτίκα δ᾽ Ἰδομενῆα μετάλλα ἄστυδ᾽ ἀνελθών:

ξεῖνον γάρ οἱ ἔφασκε φίλον τ᾽ ἔμεν αἰδοῖόν τε.

τῷ δ᾽ ἤδη δεκάτη ἢ ἑνδεκάτη πέλεν ἠὼς

οἰχομένῳ σὺν νηυσὶ κορωνίσιν Ἴλιον εἴσω.

τὸν μὲν ἐγὼ πρὸς δώματ᾽ ἄγων ἐῢ ἐξείνισσα,

ἐνδυκέως φιλέων, πολλῶν κατὰ οἶκον ἐόντων:

καί οἱ τοῖς ἄλλοις ἑτάροις, οἳ ἅμ᾽ αὐτῷ ἕποντο,

δημόθεν ἄλφιτα δῶκα καὶ αἴθοπα οἶνον ἀγείρας

καὶ βοῦς ἱρεύσασθαι, ἵνα πλησαίατο θυμόν.

ἔνθα δυώδεκα μὲν μένον ἤματα δῖοι Ἀχαιοί:

εἴλει γὰρ Βορέης ἄνεμος μέγας οὐδ᾽ ἐπὶ γαίῃ

εἴα ἵστασθαι, χαλεπὸς δέ τις ὤρορε δαίμων.

τῇ τρισκαιδεκάτῃ δ᾽ ἄνεμος πέσε, τοὶ δ᾽ ἀνάγοντο.

ἴσκε ψεύδεα πολλὰ λέγων ἐτύμοισιν ὁμοῖα:

τῆς δ᾽ ἄρ᾽ ἀκουούσης ῥέε δάκρυα, τήκετο δὲ χρώς:

ὡς δὲ χιὼν κατατήκετ᾽ ἐν ἀκροπόλοισιν ὄρεσσιν,

ἥν τ᾽ Εὖρος κατέτηξεν, ἐπὴν Ζέφυρος καταχεύῃ:

τηκομένης δ᾽ ἄρα τῆς ποταμοὶ πλήθουσι ῥέοντες:

ὣς τῆς τήκετο καλὰ παρήϊα δάκρυ χεούσης,

κλαιούσης ἑὸν ἄνδρα παρήμενον. αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς

θυμῷ μὲν γοόωσαν ἑὴν ἐλέαιρε γυναῖκα,

ὀφθαλμοὶ δ᾽ ὡς εἰ κέρα ἕστασαν ἠὲ σίδηρος

ἀτρέμας ἐν βλεφάροισι: δόλῳ δ᾽ ὅ γε δάκρυα κεῦθεν.

ἡ δ᾽ ἐπεὶ οὖν τάρφθη πολυδακρύτοιο γόοιο,

ἐξαῦτίς μιν ἔπεσσιν ἀμειβομένη προσέειπε:

νῦν μὲν δή σευ, ξεῖνέ γ᾽, ὀΐω πειρήσεσθαι,

εἰ ἐτεὸν δὴ κεῖθι σὺν ἀντιθέοις ἑτάροισι

ξείνισας ἐν μεγάροισιν ἐμὸν πόσιν, ὡς ἀγορεύεις.

εἰπέ μοι ὁπποῖ᾽ ἄσσα περὶ χροῒ εἵματα ἕστο,

αὐτός θ᾽ οἷος ἔην, καὶ ἑταίρους, οἵ οἱ ἕποντο.

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

‘ὦ γύναι, ἀργαλέον τόσσον χρόνον ἀμφὶς ἐόντα

εἰπέμεν: ἤδη γάρ οἱ ἐεικοστὸν ἔτος ἐστὶν

ἐξ οὗ κεῖθεν ἔβη καὶ ἐμῆς ἀπελήλυθε πάτρης:

αὐτάρ τοι ἐρέω ὥς μοι ἰνδάλλεται ἦτορ.

χλαῖναν πορφυρέην οὔλην ἔχε δῖος Ὀδυσσεύς,

διπλῆν: αὐτάρ οἱ περόνη χρυσοῖο τέτυκτο

αὐλοῖσιν διδύμοισι: πάροιθε δὲ δαίδαλον ἦεν:

ἐν προτέροισι πόδεσσι κύων ἔχε ποικίλον ἐλλόν,

ἀσπαίροντα λάων: τὸ δὲ θαυμάζεσκον ἅπαντες,

ὡς οἱ χρύσεοι ἐόντες ὁ μὲν λάε νεβρὸν ἀπάγχων,

αὐτὰρ ὁ ἐκφυγέειν μεμαὼς ἤσπαιρε πόδεσσι.

τὸν δὲ χιτῶν᾽ ἐνόησα περὶ χροῒ σιγαλόεντα,

οἷόν τε κρομύοιο λοπὸν κάτα ἰσχαλέοιο:

τὼς μὲν ἔην μαλακός, λαμπρὸς δ᾽ ἦν ἠέλιος ὥς:

ἦ μὲν πολλαί γ᾽ αὐτὸν ἐθηήσαντο γυναῖκες.

ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ᾽ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν:

οὐκ οἶδ᾽ ἢ τάδε ἕστο περὶ χροῒ οἴκοθ᾽ Ὀδυσσεύς,

ἦ τις ἑταίρων δῶκε θοῆς ἐπὶ νηὸς ἰόντι,

ἤ τίς που καὶ ξεῖνος, ἐπεὶ πολλοῖσιν Ὀδυσσεὺς

ἔσκε φίλος: παῦροι γὰρ Ἀχαιῶν ἦσαν ὁμοῖοι.

‘καί οἱ ἐγὼ χάλκειον ἄορ καὶ δίπλακα δῶκα

καλὴν πορφυρέην καὶ τερμιόεντα χιτῶνα,

αἰδοίως δ᾽ ἀπέπεμπον ἐϋσσέλμου ἐπὶ νηός.

καὶ μέν οἱ κῆρυξ ὀλίγον προγενέστερος αὐτοῦ

εἵπετο: καὶ τόν τοι μυθήσομαι, οἷος ἔην περ.

γυρὸς ἐν ὤμοισιν, μελανόχροος, οὐλοκάρηνος,

Εὐρυβάτης δ᾽ ὄνομ᾽ ἔσκε: τίεν δέ μιν ἔξοχον ἄλλων

ὧν ἑτάρων Ὀδυσεύς, ὅτι οἱ φρεσὶν ἄρτια ᾔδη.

ὣς φάτο, τῇ δ᾽ ἔτι μᾶλλον ὑφ᾽ ἵμερον ὦρσε γόοιο,

σήματ᾽ ἀναγνούσῃ τά οἱ ἔμπεδα πέφραδ᾽ Ὀδυσσεύς.

ἡ δ᾽ ἐπεὶ οὖν τάρφθη πολυδακρύτοιο γόοιο.

καὶ τότε μιν μύθοισιν ἀμειβομένη προσέειπε:

νῦν μὲν δή μοι, ξεῖνε, πάρος περ ἐὼν ἐλεεινός,

ἐν μεγάροισιν ἐμοῖσι φίλος τ᾽ ἔσῃ αἰδοῖός τε:

αὐτὴ γὰρ τάδε εἵματ᾽ ἐγὼ πόρον, οἷ᾽ ἀγορεύεις,

πτύξασ᾽ ἐκ θαλάμου, περόνην τ᾽ ἐπέθηκα φαεινὴν

κείνῳ ἄγαλμ᾽ ἔμεναι: τὸν δ᾽ οὐχ ὑποδέξομαι αὖτις

οἴκαδε νοστήσαντα φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν.

τῷ ῥα κακῇ αἴσῃ κοίλης ἐπὶ νηὸς Ὀδυσσεὺς

ᾤχετ᾽ ἐποψόμενος Κακοΐλιον οὐκ ὀνομαστήν.

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

‘ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος,

μηκέτι νῦν χρόα καλὸν ἐναίρεο, μηδέ τι θυμὸν

τῆκε, πόσιν γοόωσα. νεμεσσῶμαί γε μὲν οὐδέν:

καὶ γάρ τίς τ᾽ ἀλλοῖον ὀδύρεται ἄνδρ᾽ ὀλέσασα

κουρίδιον, τῷ τέκνα τέκῃ φιλότητι μιγεῖσα,

ἢ Ὀδυσῆ᾽, ὅν φασι θεοῖς ἐναλίγκιον εἶναι.

ἀλλὰ γόου μὲν παῦσαι, ἐμεῖο δὲ σύνθεο μῦθον:

νημερτέως γάρ τοι μυθήσομαι οὐδ᾽ ἐπικεύσω

ὡς ἤδη Ὀδυσῆος ἐγὼ περὶ νόστου ἄκουσα

ἀγχοῦ, Θεσπρωτῶν ἀνδρῶν ἐν πίονι δήμῳ,

ζωοῦ: αὐτὰρ ἄγει κειμήλια πολλὰ καὶ ἐσθλὰ

αἰτίζων ἀνὰ δῆμον. ἀτὰρ ἐρίηρας ἑταίρους

ὤλεσε καὶ νῆα γλαφυρὴν ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ,

Θρινακίης ἄπο νήσου ἰών: ὀδύσαντο γὰρ αὐτῷ

Ζεύς τε καὶ Ἠέλιος: τοῦ γὰρ βόας ἔκταν ἑταῖροι.

‘οἱ μὲν πάντες ὄλοντο πολυκλύστῳ ἐνὶ πόντῳ:

τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ἐπὶ τρόπιος νεὸς ἔκβαλε κῦμ᾽ ἐπὶ χέρσου,

Φαιήκων ἐς γαῖαν, οἳ ἀγχίθεοι γεγάασιν,

οἳ δή μιν περὶ κῆρι θεὸν ὣς τιμήσαντο

καί οἱ πολλὰ δόσαν πέμπειν τέ μιν ἤθελον αὐτοὶ

οἴκαδ᾽ ἀπήμαντον. καί κεν πάλαι ἐνθάδ᾽ Ὀδυσσεὺς

ἤην: ἀλλ᾽ ἄρα οἱ τό γε κέρδιον εἴσατο θυμῷ,

χρήματ᾽ ἀγυρτάζειν πολλὴν ἐπὶ γαῖαν ἰόντι:

ὣς περὶ κέρδεα πολλὰ καταθνητῶν ἀνθρώπων

οἶδ᾽ Ὀδυσεύς, οὐδ᾽ ἄν τις ἐρίσσειε βροτὸς ἄλλος.

ὥς μοι Θεσπρωτῶν βασιλεὺς μυθήσατο Φείδων:

ὤμνυε δὲ πρὸς ἔμ᾽ αὐτόν, ἀποσπένδων ἐνὶ οἴκῳ,

νῆα κατειρύσθαι καὶ ἐπαρτέας ἔμμεν ἑταίρους,

οἳ δή μιν πέμψουσι φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν.

ἀλλ᾽ ἐμὲ πρὶν ἀπέπεμψε: τύχησε γὰρ ἐρχομένη νηῦς

ἀνδρῶν Θεσπρωτῶν ἐς Δουλίχιον πολύπυρον.

καί μοι κτήματ᾽ ἔδειξεν, ὅσα ξυναγείρατ᾽ Ὀδυσσεύς:

καί νύ κεν ἐς δεκάτην γενεὴν ἕτερόν γ᾽ ἔτι βόσκοι,

ὅσσα οἱ ἐν μεγάροις κειμήλια κεῖτο ἄνακτος.

τὸν δ᾽ ἐς Δωδώνην φάτο βήμεναι, ὄφρα θεοῖο

ἐκ δρυὸς ὑψικόμοιο Διὸς βουλὴν ἐπακούσαι,

ὅππως νοστήσειε φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν

ἤδη δὴν ἀπεών, ἤ ἀμφαδὸν ἦε κρυφηδόν.

ὣς ὁ μὲν οὕτως ἐστὶ σόος καὶ ἐλεύσεται ἤδη

ἄγχι μάλ᾽, οὐδ᾽ ἔτι τῆλε φίλων καὶ πατρίδος αἴης

δηρὸν ἀπεσσεῖται: ἔμπης δέ τοι ὅρκια δώσω.

ἴστω νῦν Ζεὺς πρῶτα, θεῶν ὕπατος καὶ ἄριστος,

ἱστίη τ᾽ Ὀδυσῆος ἀμύμονος, ἣν ἀφικάνω:

ἦ μέν τοι τάδε πάντα τελείεται ὡς ἀγορεύω.

τοῦδ᾽ αὐτοῦ λυκάβαντος ἐλεύσεται ἐνθάδ᾽ Ὀδυσσεύς,

τοῦ μὲν φθίνοντος μηνός, τοῦ δ᾽ ἱσταμένοιο.

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

‘αἲ γὰρ τοῦτο, ξεῖνε, ἔπος τετελεσμένον εἴη:

τῷ κε τάχα γνοίης φιλότητά τε πολλά τε δῶρα

ἐξ ἐμεῦ, ὡς ἄν τίς σε συναντόμενος μακαρίζοι.

ἀλλά μοι ὧδ᾽ ἀνὰ θυμὸν ὀΐεται, ὡς ἔσεταί περ:

οὔτ᾽ Ὀδυσεὺς ἔτι οἶκον ἐλεύσεται, οὔτε σὺ πομπῆς

τεύξῃ, ἐπεὶ οὐ τοῖοι σημάντορές εἰσ᾽ ἐνὶ οἴκῳ

οἷος Ὀδυσσεὺς ἔσκε μετ᾽ ἀνδράσιν, εἴ ποτ᾽ ἔην γε,

ξείνους αἰδοίους ἀποπεμπέμεν ἠδὲ δέχεσθαι.

‘ἀλλά μιν, ἀμφίπολοι, ἀπονίψατε, κάτθετε δ᾽ εὐνήν,

δέμνια καὶ χλαίνας καὶ ῥήγεα σιγαλόεντα,

ὥς κ᾽ εὖ θαλπιόων χρυσόθρονον Ἠῶ ἵκηται.

ἠῶθεν δὲ μάλ᾽ ἦρι λοέσσαι τε χρῖσαί τε,

ὥς κ᾽ ἔνδον παρὰ Τηλεμάχῳ δείπνοιο μέδηται

ἥμενος ἐν μεγάρῳ: τῷ δ᾽ ἄλγιον ὅς κεν ἐκείνων

τοῦτον ἀνιάζῃ θυμοφθόρος: οὐδέ τι ἔργον

ἐνθάδ᾽ ἔτι πρήξει, μάλα περ κεχολωμένος αἰνῶς.

πῶς γὰρ ἐμεῦ σύ, ξεῖνε, δαήσεαι εἴ τι γυναικῶν

ἀλλάων περίειμι νόον καὶ ἐπίφρονα μῆτιν,

εἴ κεν ἀϋσταλέος, κακὰ εἱμένος ἐν μεγάροισιν

δαινύῃ; ἄνθρωποι δὲ μινυνθάδιοι τελέθουσιν.

ὃς μὲν ἀπηνὴς αὐτὸς ἔῃ καὶ ἀπηνέα εἰδῇ,

τῷ δὲ καταρῶνται πάντες βροτοὶ ἄλγε᾽ ὀπίσσω

ζωῷ, ἀτὰρ τεθνεῶτί γ᾽ ἐφεψιόωνται ἅπαντες:

ὃς δ᾽ ἂν ἀμύμων αὐτὸς ἔῃ καὶ ἀμύμονα εἰδῇ,

τοῦ μέν τε κλέος εὐρὺ δὶα ξεῖνοι φορέουσι

πάντας ἐπ᾽ ἀνθρώπους, πολλοί τέ μιν ἐσθλὸν ἔειπον.

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

‘ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος,

ἦ τοι ἐμοὶ χλαῖναι καὶ ῥήγεα σιγαλόεντα

ἤχθεθ᾽, ὅτε πρῶτον Κρήτης ὄρεα νιφόεντα

νοσφισάμην ἐπὶ νηὸς ἰὼν δολιχηρέτμοιο,

κείω δ᾽ ὡς τὸ πάρος περ ἀΰπνους νύκτας ἴαυον:

πολλὰς γὰρ δὴ νύκτας ἀεικελίῳ ἐνὶ κοίτῃ

ἄεσα καί τ᾽ ἀνέμεινα ἐΰθρονον Ἠῶ δῖαν.

οὐδέ τί μοι ποδάνιπτρα ποδῶν ἐπιήρανα θυμῷ

γίγνεται: οὐδὲ γυνὴ ποδὸς ἅψεται ἡμετέροιο

τάων αἵ τοι δῶμα κάτα δρήστειραι ἔασιν,

εἰ μή τις γρηῦς ἔστι παλαιή, κεδνὰ ἰδυῖα,

ἥ τις δὴ τέτληκε τόσα φρεσὶν ὅσσα τ᾽ ἐγώ περ:

τῇ δ᾽ οὐκ ἂν φθονέοιμι ποδῶν ἅψασθαι ἐμεῖο.

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

ξεῖνε φίλ᾽: οὐ γάρ πώ τις ἀνὴρ πεπνυμένος ὧδε

ξείνων τηλεδαπῶν φιλίων ἐμὸν ἵκετο δῶμα,

ὡς σὺ μάλ᾽ εὐφραδέως πεπνυμένα πάντ᾽ ἀγορεύεις:

ἔστι δέ μοι γρηῢς πυκινὰ φρεσὶ μήδε᾽ ἔχουσα

ἣ κεῖνον δύστηνον ἐῢ τρέφεν ἠδ᾽ ἀτίταλλε,

δεξαμένη χείρεσσ᾽, ὅτε μιν πρῶτον τέκε μήτηρ,

ἥ σε πόδας νίψει, ὀλιγηπελέουσά περ ἔμπης.

ἀλλ᾽ ἄγε νῦν ἀνστᾶσα, περίφρων Εὐρύκλεια,

νίψον σοῖο ἄνακτος ὁμήλικα: καί που Ὀδυσσεὺς

ἤδη τοιόσδ᾽ ἐστὶ πόδας τοιόσδε τε χεῖρας:

αἶψα γὰρ ἐν κακότητι βροτοὶ καταγηράσκουσιν.

ὣς ἄρ᾽ ἔφη, γρηῢς δὲ κατέσχετο χερσὶ πρόσωπα,

δάκρυα δ᾽ ἔκβαλε θερμά, ἔπος δ᾽ ὀλοφυδνὸν ἔειπεν:

ὤ μοι ἐγὼ σέο, τέκνον, ἀμήχανος: ἦ σε περὶ Ζεὺς

ἀνθρώπων ἤχθηρε θεουδέα θυμὸν ἔχοντα.

οὐ γάρ πώ τις τόσσα βροτῶν Διὶ τερπικεραύνῳ

πίονα μηρί᾽ ἔκη᾽ οὐδ᾽ ἐξαίτους ἑκατόμβας,

ὅσσα σὺ τῷ ἐδίδους, ἀρώμενος ἧος ἵκοιο

γῆράς τε λιπαρὸν θρέψαιό τε φαίδιμον υἱόν:

νῦν δέ τοι οἴῳ πάμπαν ἀφείλετο νόστιμον ἦμαρ.

οὕτω που καὶ κείνῳ ἐφεψιόωντο γυναῖκες

ξείνων τηλεδαπῶν, ὅτε τευ κλυτὰ δώμαθ᾽ ἵκοιτο,

ὡς σέθεν αἱ κύνες αἵδε καθεψιόωνται ἅπασαι,

τάων νῦν λώβην τε καὶ αἴσχεα πόλλ᾽ ἀλεείνων

οὐκ ἐάας νίζειν: ἐμὲ δ᾽ οὐκ ἀέκουσαν ἄνωγε

κούρη Ἰκαρίοιο, περίφρων Πηνελόπεια.

τῷ σε πόδας νίψω ἅμα τ᾽ αὐτῆς Πηνελοπείης

καὶ σέθεν εἵνεκ᾽, ἐπεί μοι ὀρώρεται ἔνδοθι θυμὸς

κήδεσιν. ἀλλ᾽ ἄγε νῦν ξυνίει ἔπος, ὅττι κεν εἴπω:

πολλοὶ δὴ ξεῖνοι ταλαπείριοι ἐνθάδ᾽ ἵκοντο,

ἀλλ᾽ οὔ πώ τινά φημι ἐοικότα ὧδε ἰδέσθαι

ὡς σὺ δέμας φωνήν τε πόδας τ᾽ Ὀδυσῆϊ ἔοικας.

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

‘ὦ γρηῦ, οὕτω φασὶν ὅσοι ἴδον ὀφθαλμοῖσιν

ἡμέας ἀμφοτέρους, μάλα εἰκέλω ἀλλήλοιϊν

ἔμμεναι, ὡς σύ περ αὐτὴ ἐπιφρονέουσ᾽ ἀγορεύεις.

ὣς ἄρ᾽ ἔφη, γρηῢς δὲ λέβηθ᾽ ἕλε παμφανόωντα

τοῦ πόδας ἐξαπένιζεν, ὕδωρ δ᾽ ἐνεχεύατο πουλὺ

ψυχρόν, ἔπειτα δὲ θερμὸν ἐπήφυσεν. αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς

ἷζεν ἐπ᾽ ἐσχαρόφιν, ποτὶ δὲ σκότον ἐτράπετ᾽ αἶψα:

αὐτίκα γὰρ κατὰ θυμὸν ὀΐσατο, μή ἑ λαβοῦσα

οὐλὴν ἀμφράσσαιτο καὶ ἀμφαδὰ ἔργα γένοιτο.

νίζε δ᾽ ἄρ᾽ ἆσσον ἰοῦσα ἄναχθ᾽ ἑόν: αὐτίκα δ᾽ ἔγνω

οὐλήν, τήν ποτέ μιν σῦς ἤλασε λευκῷ ὀδόντι

Παρνησόνδ᾽ ἐλθόντα μετ᾽ Αὐτόλυκόν τε καὶ υἷας,

μητρὸς ἑῆς πάτερ᾽ ἐσθλόν, ὃς ἀνθρώπους ἐκέκαστο

κλεπτοσύνῃ θ᾽ ὅρκῳ τε: θεὸς δέ οἱ αὐτὸς ἔδωκεν

Ἑρμείας: τῷ γὰρ κεχαρισμένα μηρία καῖεν

ἀρνῶν ἠδ᾽ ἐρίφων: ὁ δέ οἱ πρόφρων ἅμ᾽ ὀπήδει.

Αὐτόλυκος δ᾽ ἐλθὼν Ἰθάκης ἐς πίονα δῆμον

παῖδα νέον γεγαῶτα κιχήσατο θυγατέρος ἧς:

τόν ῥά οἱ Εὐρύκλεια φίλοις ἐπὶ γούνασι θῆκε

παυομένῳ δόρποιο, ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζεν:

Αὐτόλυκ᾽, αὐτὸς νῦν ὄνομ᾽ εὕρεο ὅττι κε θῆαι

παιδὸς παιδὶ φίλῳ: πολυάρητος δέ τοί ἐστιν.

τὴν δ᾽ αὖτ᾽ Αὐτόλυκος ἀπαμείβετο φώνησέν τε:

‘γαμβρὸς ἐμὸς θυγάτηρ τε, τίθεσθ᾽ ὄνομ᾽ ὅττι κεν εἴπω:

πολλοῖσιν γὰρ ἐγώ γε ὀδυσσάμενος τόδ᾽ ἱκάνω,

ἀνδράσιν ἠδὲ γυναιξὶν ἀνὰ χθόνα πουλυβότειραν:

τῷ δ᾽ Ὀδυσεὺς ὄνομ᾽ ἔστω ἐπώνυμον: αὐτὰρ ἐγώ γε,

ὁππότ᾽ ἂν ἡβήσας μητρώϊον ἐς μέγα δῶμα

ἔλθῃ Παρνησόνδ᾽, ὅθι πού μοι κτήματ᾽ ἔασι,

τῶν οἱ ἐγὼ δώσω καί μιν χαίροντ᾽ ἀποπέμψω.

τῶν ἕνεκ᾽ ἦλθ᾽ Ὀδυσεύς, ἵνα οἱ πόροι ἀγλαὰ δῶρα.

τὸν μὲν ἄρ᾽ Αὐτόλυκός τε καὶ υἱέες Αὐτολύκοιο

χερσίν τ᾽ ἠσπάζοντο ἔπεσσί τε μειλιχίοισι:

μήτηρ δ᾽ Ἀμφιθέη μητρὸς περιφῦσ᾽ Ὀδυσῆϊ

κύσσ᾽ ἄρα μιν κεφαλήν τε καὶ ἄμφω φάεα καλά.

Αὐτόλυκος δ᾽ υἱοῖσιν ἐκέκλετο κυδαλίμοισι

δεῖπνον ἐφοπλίσσαι: τοὶ δ᾽ ὀτρύνοντος ἄκουσαν,

αὐτίκα δ᾽ εἰσάγαγον βοῦν ἄρσενα πενταέτηρον:

τὸν δέρον ἀμφί θ᾽ ἕπον, καί μιν διέχευαν ἅπαντα,

μίστυλλόν τ᾽ ἄρ᾽ ἐπισταμένως πεῖράν τ᾽ ὀβελοῖσιν,

ὤπτησάν τε περιφραδέως, δάσσαντό τε μοίρας.

ὣς τότε μὲν πρόπαν ἦμαρ ἐς ἠέλιον καταδύντα

δαίνυντ᾽, οὐδέ τι θυμὸς ἐδεύετο δαιτὸς ἐΐσης:

ἦμος δ᾽ ἠέλιος κατέδυ καὶ ἐπὶ κνέφας ἦλθεν,

δὴ τότε κοιμήσαντο καὶ ὕπνου δῶρον ἕλοντο.

ἦμος δ᾽ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,

βάν ῥ᾽ ἴμεν ἐς θήρην, ἠμὲν κύνες ἠδὲ καὶ αὐτοὶ

υἱέες Αὐτολύκου: μετὰ τοῖσι δὲ δῖος Ὀδυσσεὺς

ἤϊεν: αἰπὺ δ᾽ ὄρος προσέβαν καταειμένον ὕλῃ

Παρνησοῦ, τάχα δ᾽ ἵκανον πτύχας ἠνεμοέσσας.

Ἠέλιος μὲν ἔπειτα νέον προσέβαλλεν ἀρούρας

ἐξ ἀκαλαρρείταο βαθυρρόου Ὠκεανοῖο,

οἱ δ᾽ ἐς βῆσσαν ἵκανον ἐπακτῆρες: πρὸ δ᾽ ἄρ᾽ αὐτῶν

ἴχνι᾽ ἐρευνῶντες κύνες ἤϊσαν, αὐτὰρ ὄπισθεν

υἱέες Αὐτολύκου: μετὰ τοῖσι δὲ δῖος Ὀδυσσεὺς

ἤϊεν ἄγχι κυνῶν, κραδάων δολιχόσκιον ἔγχος.

ἔνθα δ᾽ ἄρ᾽ ἐν λόχμῃ πυκινῇ κατέκειτο μέγας σῦς:

τὴν μὲν ἄρ᾽ οὔτ᾽ ἀνέμων διάει μένος ὑγρὸν ἀέντων,

οὔτε μιν Ἠέλιος φαέθων ἀκτῖσιν ἔβαλλεν,

οὔτ᾽ ὄμβρος περάασκε διαμπερές: ὣς ἄρα πυκνὴ

ἦεν, ἀτὰρ φύλλων ἐνέην χύσις ἤλιθα πολλή.

τὸν δ᾽ ἀνδρῶν τε κυνῶν τε περὶ κτύπος ἦλθε ποδοῖϊν,

ὡς ἐπάγοντες ἐπῇσαν: ὁ δ᾽ ἀντίος ἐκ ξυλόχοιο

φρίξας εὖ λοφιήν, πῦρ δ᾽ ὀφθαλμοῖσι δεδορκώς,

στῆ ῥ᾽ αὐτῶν σχεδόθεν: ὁ δ᾽ ἄρα πρώτιστος Ὀδυσσεὺς

ἔσσυτ᾽ ἀνασχόμενος δολιχὸν δόρυ χειρὶ παχείῃ,

οὐτάμεναι μεμαώς: ὁ δέ μιν φθάμενος ἔλασεν σῦς

γουνὸς ὕπερ, πολλὸν δὲ διήφυσε σαρκὸς ὀδόντι

λικριφὶς ἀΐξας, οὐδ᾽ ὀστέον ἵκετο φωτός.

τὸν δ᾽ Ὀδυσεὺς οὔτησε τυχὼν κατὰ δεξιὸν ὦμον,

ἀντικρὺ δὲ διῆλθε φαεινοῦ δουρὸς ἀκωκή:

κὰδ δ᾽ ἔπεσ᾽ ἐν κονίῃσι μακών, ἀπὸ δ᾽ ἔπτατο θυμός.

τὸν μὲν ἄρ᾽ Αὐτολύκου παῖδες φίλοι ἀμφεπένοντο,

ὠτειλὴν δ᾽ Ὀδυσῆος ἀμύμονος ἀντιθέοιο

δῆσαν ἐπισταμένως, ἐπαοιδῇ δ᾽ αἷμα κελαινὸν

ἔσχεθον, αἶψα δ᾽ ἵκοντο φίλου πρὸς δώματα πατρός.

τὸν μὲν ἄρ᾽ Αὐτόλυκός τε καὶ υἱέες Αὐτολύκοιο

εὖ ἰησάμενοι ἠδ᾽ ἀγλαὰ δῶρα πορόντες

καρπαλίμως χαίροντα φίλην ἐς πατρίδ᾽ ἔπεμπον

εἰς Ἰθάκην. τῷ μέν ῥα πατὴρ καὶ πότνια μήτηρ

χαῖρον νοστήσαντι καὶ ἐξερέεινον ἕκαστα,

οὐλὴν ὅττι πάθοι: ὁ δ᾽ ἄρα σφίσιν εὖ κατέλεξεν

ὥς μιν θηρεύοντ᾽ ἔλασεν σῦς λευκῷ ὀδόντι,

Παρνησόνδ᾽ ἐλθόντα σὺν υἱάσιν Αὐτολύκοιο.

τὴν γρηῢς χείρεσσι καταπρηνέσσι λαβοῦσα

γνῶ ῥ᾽ ἐπιμασσαμένη, πόδα δὲ προέηκε φέρεσθαι:

ἐν δὲ λέβητι πέσε κνήμη, κανάχησε δὲ χαλκός,

ἂψ δ᾽ ἑτέρωσ᾽ ἐκλίθη: τὸ δ᾽ ἐπὶ χθονὸς ἐξέχυθ᾽ ὕδωρ.

τὴν δ᾽ ἅμα χάρμα καὶ ἄλγος ἕλε φρένα, τὼ δέ οἱ ὄσσε

δακρυόφι πλῆσθεν, θαλερὴ δέ οἱ ἔσχετο φωνή.

ἁψαμένη δὲ γενείου Ὀδυσσῆα προσέειπεν:

ἦ μάλ᾽ Ὀδυσσεύς ἐσσι, φίλον τέκος: οὐδέ σ᾽ ἐγώ γε

πρὶν ἔγνων, πρὶν πάντα ἄνακτ᾽ ἐμὸν ἀμφαφάασθαι.

ἦ καὶ Πηνελόπειαν ἐσέδρακεν ὀφθαλμοῖσι,

πεφραδέειν ἐθέλουσα φίλον πόσιν ἔνδον ἐόντα.

ἡ δ᾽ οὔτ᾽ ἀθρῆσαι δύνατ᾽ ἀντίη οὔτε νοῆσαι:

τῇ γὰρ Ἀθηναίη νόον ἔτραπεν: αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς

χεῖρ᾽ ἐπιμασσάμενος φάρυγος λάβε δεξιτερῆφι,

τῇ δ᾽ ἑτέρῃ ἕθεν ἆσσον ἐρύσσατο φώνησέν τε.

μαῖα, τίη μ᾽ ἐθέλεις ὀλέσαι; σὺ δέ μ᾽ ἔτρεφες αὐτὴ

τῷ σῷ ἐπὶ μαζῷ: νῦν δ᾽ ἄλγεα πολλὰ μογήσας

ἤλυθον εἰκοστῷ ἔτεϊ ἐς πατρίδα γαῖαν.

ἀλλ᾽ ἐπεὶ ἐφράσθης καί τοι θεὸς ἔμβαλε θυμῷ,

σίγα, μή τίς τ᾽ ἄλλος ἐνὶ μεγάροισι πύθηται.

ὧδε γὰρ ἐξερέω, καὶ μὴντετελεσμένον ἔσται:

εἴ χ᾽ ὑπ᾽ ἐμοί γε θεὸς δαμάσῃ μνηστῆρας ἀγαυούς,

οὐδὲ τροφοῦ οὔσης σεῦ ἀφέξομαι, ὁππότ᾽ ἂν ἄλλας

δμῳὰς ἐν μεγάροισιν ἐμοῖς κτείνωμι γυναῖκας.

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Εὐρύκλεια:

‘τέκνον ἐμόν, ποῖόν σε ἔπος φύγεν ἕρκος ὀδόντων.

οἶσθα μὲν οἷον ἐμὸν μένος ἔμπεδον οὐδ᾽ ἐπιεικτόν,

ἕξω δ᾽ ὡς ὅτε τις στερεὴ λίθος ἠὲ σίδηρος.

ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ᾽ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν:

εἴ χ᾽ ὑπό σοι γε θεὸς δαμάσῃ μνηστῆρας ἀγαυούς,

δὴ τότε τοι καταλέξω ἐνὶ μεγάροισι γυναῖκας,

αἵ τέ σ᾽ ἀτιμάζουσι καὶ αἳ νηλείτιδές εἰσι.

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς

μαῖα, τίη δὲ σὺ τὰς μυθήσεαι; οὐδέ τί σε χρή.

εὖ νυ καὶ αὐτὸς ἐγὼ φράσομαι καὶ εἴσομ᾽ ἑκάστην:

ἀλλ᾽ ἔχε σιγῇ μῦθον, ἐπίτρεψον δὲ θεοῖσιν.

ὣς ἄρ᾽ ἔφη, γρηῢς δὲ διὲκ μεγάροιο βεβήκει

οἰσομένη ποδάνιπτρα: τὰ γὰρ πρότερ᾽ ἔκχυτο πάντα.

αὐτὰρ ἐπεὶ νίψεν τε καὶ ἤλειψεν λίπ᾽ ἐλαίῳ,

αὖτις ἄρ᾽ ἀσσοτέρω πυρὸς ἕλκετο δίφρον Ὀδυσσεὺς

θερσόμενος, οὐλὴν δὲ κατὰ ῥακέεσσι κάλυψε.

τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε περίφρων Πηνελόπεια:

‘ξεῖνε, τὸ μέν σ᾽ ἔτι τυτθὸν ἐγὼν εἰρήσομαι αὐτή:

καὶ γὰρ δὴ κοίτοιο τάχ᾽ ἔσσεται ἡδέος ὥρη,

ὅν τινά γ᾽ ὕπνος ἕλοι γλυκερός, καὶ κηδόμενόν περ.

αὐτὰρ ἐμοὶ καὶ πένθος ἀμέτρητον πόρε δαίμων:

ἤματα μὲν γὰρ τέρπομ᾽ ὀδυρομένη, γοόωσα,

ἔς τ᾽ ἐμὰ ἔργ᾽ ὁρόωσα καὶ ἀμφιπόλων ἐνὶ οἴκῳ:

αὐτὰρ ἐπὴν νὺξ ἔλθῃ, ἕλῃσί τε κοῖτος ἅπαντας,

κεῖμαι ἐνὶ λέκτρῳ, πυκιναὶ δέ μοι ἀμφ᾽ ἀδινὸν κῆρ

ὀξεῖαι μελεδῶνες ὀδυρομένην ἐρέθουσιν.

ὡς δ᾽ ὅτε Πανδαρέου κούρη, χλωρηῒς ἀηδών,

καλὸν ἀείδῃσιν ἔαρος νέον ἱσταμένοιο,

δενδρέων ἐν πετάλοισι καθεζομένη πυκινοῖσιν,

ἥ τε θαμὰ τρωπῶσα χέει πολυηχέα φωνήν,

παῖδ᾽ ὀλοφυρομένη Ἴτυλον φίλον, ὅν ποτε χαλκῷ

κτεῖνε δι᾽ ἀφραδίας, κοῦρον Ζήθοιο ἄνακτος,

ὣς καὶ ἐμοὶ δίχα θυμὸς ὀρώρεται ἔνθα καὶ ἔνθα,

ἠὲ μένω παρὰ παιδὶ καὶ ἔμπεδα πάντα φυλάσσω,

κτῆσιν ἐμήν, δμῶάς τε καὶ ὑψερεφὲς μέγα δῶμα,

εὐνήν τ᾽ αἰδομένη πόσιος δήμοιό τε φῆμιν,

ἦ ἤδη ἅμ᾽ ἕπωμαι Ἀχαιῶν ὅς τις ἄριστος

μνᾶται ἐνὶ μεγάροισι, πορὼν ἀπερείσια ἕδνα.

παῖς δ᾽ ἐμὸς ἧος ἔην ἔτι νήπιος ἠδὲ χαλίφρων,

γήμασθ᾽ οὔ μ᾽ εἴα πόσιος κατὰ δῶμα λιποῦσαν:

νῦν δ᾽ ὅτε δὴ μέγας ἐστὶ καὶ ἥβης μέτρον ἱκάνει,

καὶ δή μ᾽ ἀρᾶται πάλιν ἐλθέμεν ἐκ μεγάροιο,

κτήσιος ἀσχαλόων, τήν οἱ κατέδουσιν Ἀχαιοί.

ἀλλ᾽ ἄγε μοι τὸν ὄνειρον ὑπόκριναι καὶ ἄκουσον.

χῆνές μοι κατὰ οἶκον ἐείκοσι πυρὸν ἔδουσιν

ἐξ ὕδατος, καί τέ σφιν ἰαίνομαι εἰσορόωσα:

ἐλθὼν δ᾽ ἐξ ὄρεος μέγας αἰετὸς ἀγκυλοχείλης

πᾶσι κατ᾽ αὐχένας ἦξε καὶ ἔκτανεν: οἱ δ᾽ ἐκέχυντο

ἀθρόοι ἐν μεγάροις, ὁ δ᾽ ἐς αἰθέρα δῖαν ἀέρθη.

αὐτὰρ ἐγὼ κλαῖον καὶ ἐκώκυον ἔν περ ὀνείρῳ,

ἀμφὶ δ᾽ ἔμ᾽ ἠγερέθοντο ἐϋπλοκαμῖδες Ἀχαιαί,

οἴκτρ᾽ ὀλοφυρομένην ὅ μοι αἰετὸς ἔκτανε χῆνας.

‘ἂψ δ᾽ ἐλθὼν κατ᾽ ἄρ᾽ ἕζετ᾽ ἐπὶ προὔχοντι μελάθρῳ,

φωνῇ δὲ βροτέῃ κατερήτυε φώνησέν τε:

θάρσει, Ἰκαρίου κούρη τηλεκλειτοῖο:

οὐκ ὄναρ, ἀλλ᾽ ὕπαρ ἐσθλόν, ὅ τοι τετελεσμένον ἔσται.

χῆνες μὲν μνηστῆρες, ἐγὼ δέ τοι αἰετὸς ὄρνις

ἦα πάρος, νῦν αὖτε τεὸς πόσις εἰλήλουθα,

ὃς πᾶσι μνηστῆρσιν ἀεικέα πότμον ἐφήσω.

ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐμὲ μελιηδὴς ὕπνος ἀνῆκε:

παπτήνασα δὲ χῆνας ἐνὶ μεγάροισι νόησα

πυρὸν ἐρεπτομένους παρὰ πύελον, ἧχι πάρος περ.

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

ὦ γύναι, οὔ πως ἔστιν ὑποκρίνασθαι ὄνειρον

ἄλλῃ ἀποκλίναντ᾽, ἐπεὶ ἦ ῥά τοι αὐτὸς Ὀδυσσεὺς

πέφραδ᾽ ὅπως τελέει: μνηστῆρσι δὲ φαίνετ᾽ ὄλεθρος

πᾶσι μάλ᾽, οὐδέ κέ τις θάνατον καὶ κῆρας ἀλύξει.

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

ξεῖν᾽, ἦ τοι μὲν ὄνειροι ἀμήχανοι ἀκριτόμυθοι

γίγνοντ᾽, οὐδέ τι πάντα τελείεται ἀνθρώποισι.

δοιαὶ γάρ τε πύλαι ἀμενηνῶν εἰσὶν ὀνείρων:

αἱ μὲν γὰρ κεράεσσι τετεύχαται, αἱ δ᾽ ἐλέφαντι:

τῶν οἳ μέν κ᾽ ἔλθωσι διὰ πριστοῦ ἐλέφαντος,

οἵ ῥ᾽ ἐλεφαίρονται, ἔπε᾽ ἀκράαντα φέροντες:

οἱ δὲ διὰ ξεστῶν κεράων ἔλθωσι θύραζε,

οἵ ῥ᾽ ἔτυμα κραίνουσι, βροτῶν ὅτε κέν τις ἴδηται.

ἀλλ᾽ ἐμοὶ οὐκ ἐντεῦθεν ὀΐομαι αἰνὸν ὄνειρον

ἐλθέμεν: ἦ κ᾽ ἀσπαστὸν ἐμοὶ καὶ παιδὶ γένοιτο.

ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ᾽ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν:

ἥδε δὴ ἠὼς εἶσι δυσώνυμος, ἥ μ᾽ Ὀδυσῆος

οἴκου ἀποσχήσει: νῦν γὰρ καταθήσω ἄεθλον,

τοὺς πελέκεας, τοὺς κεῖνος ἐνὶ μεγάροισιν ἑοῖσιν

ἵστασχ᾽ ἑξείης, δρυόχους ὥς, δώδεκα πάντας:

στὰς δ᾽ ὅ γε πολλὸν ἄνευθε διαρρίπτασκεν ὀϊστόν.

‘νῦν δὲ μνηστήρεσσιν ἄεθλον τοῦτον ἐφήσω:

ὃς δέ κε ῥηΐτατ᾽ ἐντανύσῃ βιὸν ἐν παλάμῃσι

καὶ διοϊστεύσῃ πελέκεων δυοκαίδεκα πάντων,

τῷ κεν ἅμ᾽ ἑσποίμην, νοσφισσαμένη τόδε δῶμα

κουρίδιον, μάλα καλόν, ἐνίπλειον βιότοιο:

τοῦ ποτὲ μεμνήσεσθαι ὀΐομαι ἔν περ ὀνείρῳ.

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς

‘ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος,

μηκέτι νῦν ἀνάβαλλε δόμοις ἔνι τοῦτον ἄεθλον:

πρὶν γάρ τοι πολύμητις ἐλεύσεται ἐνθάδ᾽ Ὀδυσσεύς,

πρὶν τούτους τόδε τόξον ἐΰξοον ἀμφαφόωντας

νευρήν τ᾽ ἐντανύσαι διοϊστεῦσαί τε σιδήρου.

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

‘εἴ κ᾽ ἐθέλοις μοι, ξεῖνε, παρήμενος ἐν μεγάροισι

τέρπειν, οὔ κέ μοι ὕπνος ἐπὶ βλεφάροισι χυθείη.

ἀλλ᾽ οὐ γάρ πως ἔστιν ἀΰπνους ἔμμεναι αἰεὶ

ἀνθρώπους: ἐπὶ γάρ τοι ἑκάστῳ μοῖραν ἔθηκαν

ἀθάνατοι θνητοῖσιν ἐπὶ ζείδωρον ἄρουραν.

ἀλλ᾽ ἦ τοι μὲν ἐγὼν ὑπερώϊον εἰσαναβᾶσα

λέξομαι εἰς εὐνήν, ἥ μοι στονόεσσα τέτυκται,

αἰεὶ δάκρυσ᾽ ἐμοῖσι πεφυρμένη, ἐξ οὗ Ὀδυσσεὺς

ᾤχετ᾽ ἐποψόμενος Κακοΐλιον οὐκ ὀνομαστήν.

ἔνθα κε λεξαίμην: σὺ δὲ λέξεο τῷδ᾽ ἐνὶ οἴκῳ,

ἢ χαμάδις στορέσας ἤ τοι κατὰ δέμνια θέντων.

ὣς εἰποῦσ᾽ ἀνέβαιν᾽ ὑπερώϊα σιγαλόεντα,

οὐκ οἴη, ἅμα τῇ γε καὶ ἀμφίπολοι κίον ἄλλαι.

ἐς δ᾽ ὑπερῷ᾽ ἀναβᾶσα σὺν ἀμφιπόλοισι γυναιξὶ

κλαῖεν ἔπειτ᾽ Ὀδυσῆα, φίλον πόσιν, ὄφρα οἱ ὕπνον

ἡδὺν ἐπὶ βλεφάροισι βάλε γλαυκῶπις Ἀθήνη.